SZCZEPAN T. PRAŚKIEWICZ OCD
MARYJA KARMELITAŃSKICH ZNAKÓW, IKON I MODLITW (3)
3.3. Przepisy praktyczne dla bractw szkaplerznych
Jak czytamy we wprowadzeniu do „Obrzędu błogosławieństwa”, Stolica Apostolska ofiarowała także praktyczne wytyczne dotyczące bractw szkaplerznych, stwierdzając, że są one „zrzeszeniem wiernych, którzy dążą do doskonałej miłości w świecie zgodnie z duchem zakonu karmelitańskiego, uczestniczą w jego życiu i mają udział w jego łaskach duchowych przez wewnętrzne zjednoczenie z Maryją w myślach, pragnieniach i czynach”. Wytyczne te mogą być doprecyzowane przez statuty, jakie może sobie opracować i przedłożyć do zatwierdzenia kompetentnej władzy duchownej każde z bractw lub bractwa konkretnego kraju, regionu czy prowincji.
Jak już mówiliśmy, do erygowania bractwa uprawniony jest najwyższy przełożony zakonu karmelitańskiego. W przypadku kościołów należących do zakonu, zezwolenie dane przez biskupa diecezjalnego na erygowanie domu zakonnego zawiera w sobie także zezwolenie na erygowanie bractwa. Natomiast na erygowanie bractwa przy innych kościołach czy w innych miejscach, konieczne jest pisemne pozwolenie biskupa diecezjalnego.
Do bractwa może przyjąć osoba upoważniona do działania w imieniu Zakonu. Przyjęcie to dokonuje się przez nałożenie szkaplerza zgodnie z obrzędem zatwierdzonym przez Stolicę Świętą. Przyjęcie powinno być poświadczone przez wpisanie do odpowiedniej księgi imienia wiernego oraz daty. Może być również wystawione stosowne zaświadczenie.
Członkowie bractwa winni zawsze i z pobożnością nosić szkaplerz lub medalik, jako widzialny znak ich przynależności do Maryi w rodzinie Karmelu. Są nadto zobowiązani są do stałego poświęcania pewnego czasu na spotkanie z Bogiem na modlitwie, do częstego uczestnictwa w Eucharystii, do odmawiania jakiejś części Liturgii Godzin lub kilku psalmów, różańca świętego bądź innych podobnych modlitw.
Jeśli to możliwe, członkowie bractwa winni uczestniczyć w okresowych spotkaniach, aby ożywiać poczucie wspólnotowej więzi, poznawać ducha Karmelu i uwrażliwiać się na potrzeby braci i sióstr, czyniąc to wszystko w zażyłej komunii z Maryją.
Członkowie Bractwa mogą uzyskać odpust zupełny w dniu wstąpienia i w następujące święta:
Najświętszej Maryi Panny z Góry Karmel (16 lipca),
św. Proroka Eliasza (20 lipca),
św. Szymona Stock (16 maja),
św. Teresy od Dz. Jezus (l października),
św. Teresy od Jezusa (15 października),
Wszystkich Świętych Karmelu (14 listopada),
św. Rafała Kalinowskiego (20 listopada)
i św. Jana od Krzyża (14 grudnia).
Główną uroczystością bractwa jest wspomnienie Najświętszej Maryi Panny z Góry Karmel (16 lipca). Jego członkowie będą przeżywać je z głębokimi uczuciami miłości i wdzięczności względem Maryi, odnawiając w tym dniu swoje pobożne zaangażowanie w Jej służbę, wierność Chrystusowi i Kościołowi oraz zawierzając matczynemu Sercu Dziewicy całą rodzinę Karmelu.
Uczestnictwo w życiu rodziny Karmelu i przyjęcie szkaplerza jako znaku przynależności do niej, będzie w życiu chrześcijańskim członków bractwa odznaczać się specyficznymi cechami. Będą więc oni:
• żyć jako „bracia” lub „siostry” Maryi w jedności z Karmelem, zgłębiając jego duchowość, żyjąc jego ideałem i historią, modląc się i współpracując z nim, aby przez wierność własnemu powołaniu i charyzmatowi ukazywać światu Maryję, która wszystkich obdarza Jezusem;
• dawać Maryi coraz więcej miejsca w swoim życiu, starając się we własnym środowisku dochować wierności Chrystusowi zgodnie z duchem Maryi:
- w wierze, która staje się spojrzeniem i modlitwą, przyjęciem i dialogiem z Bogiem,
- w nadziei, która staje się dyspozycyjnością wobec wszystkie-go, tzn. wobec Boga,
- w miłości, która oddaje się woli Pana, aby być prawdziwym darem dla bliźnich, a szczególnie dla najmniejszych i pokornych;
• naśladować „Dziewicę modlącą się”, która „zachowywała wszystkie te sprawy i rozważała je w swoim sercu” (por. Łk 2,19.51), przeznaczając jakiś czas na spotkanie z Bogiem na modlitwie, rozważając tajemnice zbawienia, uczestnicząc z wiarą w liturgii Kościoła, szczególnie zaś w Eucharystii, odmawiając każdego dnia jakąś część Liturgii Godzin albo kilka psalmów lub różaniec święty. Starać się żyć w taki sposób, aby dzięki trwaniu w obecności Boga żywego każdy aspekt życia stawał się modlitwą a modlitwa życiem, z rzeczywistym wypełnianiem obowiązków i prac;
• jednoczyć się z misterium paschalnym Chrystusa także przez dobrowolne wyrzeczenia przeżywane w duchu Karmelu, wpatrując się przy tym w Maryję, której duszę przeniknął miecz (por. Łk 2, 35) i która „utrzymała wiernie swe zjednoczenie z Synem aż do krzyża, przy którym stanęła nie bez postanowienia Bożego (por. J 19, 25), najgłębiej ze swym Jednorodzonym współcierpiała i z Jego ofiarą złączyła się matczynym duchem” (LG 58);
• ukazywać miłość Boga. „Dziewica Przeczysta” bez żadnych przeszkód i zasłon ukazuje całym swoim życiem miłość Boga, która Ją ogarnia i otwiera na wszystkich ludzi. Dlatego fascynuje Ona i pociąga swoich czcicieli, strzegących serca i zmysłów, duszy i ciała w otwarciu na miłość Boga, której oczekują i poszukują we wszystkim i ponad wszystko. Wierni stają się dyspozycyjni, by przyjmować całą świętość, którą sam Bóg wnosi w relacje międzyludzkie i w miłość bliźniego, uznając wartość ciała jako „świątyni” Boga (por. 1Kor 3,16;16,17) oraz jako języka miłości i porozumiewania się;
• angażować się w dzieło ewangelizacji. Ten, kto nosi Szkaplerz, utożsamia się z misją Karmelu: ma być w świecie profetycznym znakiem zjednoczenia z Bogiem, ma pracować na rzecz przyjścia królestwa Bożego przez widzialne znaki, jakimi są komunia, pojednanie, sprawiedliwość, troska o chorych i wrażliwość na wołanie ubogich;
• popierać, na ile to możliwe, jedność braterską między członkami bractwa przez zjazdy i spotkania, które ożywiałyby i umacniały wszystkie właściwe mu dążenia (OB 10-12).
3.4. Zobowiązania i dobrodziejstwa noszących szkaplerz
„Obrzęd błogosławieństwa” przypomina jeszcze we wprowadzeniu, że kto przyjmuje szkaplerz, staje się członkiem rodziny Karmelu, ma udział w duchowych jej dobrach i zobowiązuje się do życia jej duchowością z uwzględnieniem charakteru swojego stanu życia. Przyjęcie szkaplerza pociąga więc za sobą pewne wymagania. Tak jak zakonnicy, odpowiadając pozytywnie na dar powołania, składają śluby zakonne, zobowiązując się do życia w czystości, ubóstwie i posłuszeństwie, tak i wierni przyjmujący szkaplerz zobowiązują się do prowadzenia autentycznego życia chrześcijańskiego.
Jan Paweł II podkreślił, że nosząc szkaplerz „czciciele Maryi wyrażają pragnienie kształtowania swego życia w oparciu o Jej przykład jako Matki, Opiekunki, Siostry, Przeczystej Dziewicy, przyjmując z czystym sercem słowo Boże i oddając się służbie braciom” (24.VIII.1988).
Dlatego przyjęcie szkaplerza, który pozostaje ustawicznie na barkach czcicieli Maryi, przypomina i zobowiązuje do tego, by ich maryjne nabożeństwo nie ograniczało się jedynie do modlitw i hołdów składanych Matce Chrystusa przy określonych okazjach, ale by było ono czymś stałym, habitualnym w ich życiu, tak by stanowić habit (wszak szkaplerz to przecież habit), czyli stałe maryjne ukierunkowanie ich życia chrześcijańskiego, „opartego na modlitwie i życiu wewnętrznym poprzez częste przystępowanie do sakramentów i poprzez konkretne uczynki miłosierne co do ciała i co do duszy” (OWŁ 5). Tylko w ten sposób – jak tego pragnie Ojciec Święty – szkaplerz stanie się „znakiem przymierza i wzajemnej komunii pomiędzy Maryją i wiernymi”, i wszyscy nim odziani i wprowadzeni do ziemi Karmelu, będą doświadczać słodkiej i macierzyńskiej opieki Maryi w ich zatroskaniu o bliźnich i w ich zmaganiu się o budowanie powszechnego braterstwa dla dobra Kościoła i całej ludzkości (OWŁ 5).
* * *
W podsumowaniu możemy stwierdzić, że w znaku szkaplerza zawiera się sugestywna synteza maryjnej duchowości, która ożywia pobożność ludzi wierzących, pobudzając ich wrażliwość na pełną miłości obecność Maryi Panny Matki w ich życiu. Szkaplerz w istocie jest habitem. Ten, kto go przyjmuje, zostaje włączony lub stowarzyszony w mniej lub więcej ścisłym stopniu z zakonem Karmelu, poświęconym służbie Matki Najświętszej dla dobra całego Kościoła. Ten, kto przywdziewa szkaplerz, zostaje wprowadzony do ziemi Karmelu, aby spożywać jej owoce i jej zasoby (por. Jr 2,7) oraz doświadczać słodkiej i macierzyńskiej obecności Maryi w codziennym trudzie, by wewnętrznie się przyoblekać w Jezusa Chrystusa i ukazywać Jego życie w samym sobie dla dobra Kościoła i całej ludzkości.
Znak szkaplerza przywołuje zatem dwie prawdy: jedna z nich mówi o ustawicznej opiece Najświętszej Maryi Panny, i to nie tylko na drodze życia, ale także w chwili przejścia ku pełni wiecznej chwały; druga, to świadomość, że nabożeństwo do Niej nie może ograniczać się tylko do modlitw i hołdów składanych Jej przy określonych okazjach, ale powinno stanowić habit, czyli nadawać stały kierunek chrześcijańskiemu postępowaniu, opartemu na modlitwie i życiu wewnętrznym poprzez częste przystępowanie do sakramentów i konkretne uczynki miłosierne co do ciała i co do duszy. W ten sposób szkaplerz staje się znakiem przymierza i wzajemnej komunii pomiędzy Maryją i wiernymi: wyraża bowiem w sposób konkretny dar, jaki na krzyżu Jezus uczynił Janowi, a przez niego nam wszystkim, ze swojej Matki, oraz przypomina o powierzeniu umiłowanego apostoła i nas Tej, którą ustanowił naszą Matką duchową (por. J 19,27).
Ryc. 2. Karol Wojtyła jako junak w Ożomli.
Wyróżnia go szkaplerz na jego barkach.
Pytania do dzielenia się i dialogu:
1. Noszący szkaplerz ma być w świecie „profetycznym znakiem zjednoczenia z Bogiem”. Jak to rozumiesz?
2. Przyjęcie szkaplerza pociąga więc za sobą pewne wymagania. Jakie?
3. Na czym polega „spożywanie owoców Karmelu” i „wewnętrzne przyoblekanie się w Chrystusa” ?