HISTORIA SEKRETARIATU RODZINY SZKAPLERZNEJ
Historia powstania Sekretariatu
Rodziny Szkaplerznej jest ściśle związana z procesem odnowy nabożeństwa
szkaplerznego w Krakowskiej Prowincji Karmelitów Bosych w latach 1998 - 2003.
Wzrastający kult Matki Bożej Szkaplerznej, rozszerzające się nabożeństwo
Szkaplerza karmelitańskiego, coraz liczniejsze Bractwa, Wspólnoty i Grupy
szkaplerzne, potrzebowały pomocy formacyjnej i koordynacyjnej. Pomocą taką stał
się Sekretariat Rodziny Szkaplerznej, początkowo nazywany Ośrodkiem lub Biurem
Szkaplerznym.
Większe ożywienie apostolstwa szkaplerznego w latach 90 - tych wiąże
się z osobą o. Dawida Ulmana OCD
[1]
.
Po wcześniejszym swoim pobycie,
między innymi, w Berdyczowie, Kijowie i Horni Lomnej[2]
rozwinął szeroko zakrojoną działalność duszpasterską w samym Sanktuarium czerneńskim
i w parafiach (zwłaszcza na Śląsku).
Działał on bardzo spontanicznie,
inwestował w głoszenie nauk o Szkaplerzu i rozwój Bractw w parafiach, dbał
raczej o wzrost kontaktów interpersonalnych a sprawy biurokratyczne pozostawiał
na dalszym planie[3].
On też dał początek powstaniu
Biura Szkaplerznego przy klasztorze czerneńskim. Mieściło się ono w jego
własnej celi zakonnej i było bezpośrednio podporządkowane Przełożonemu
klasztoru w Czernej. Stworzył pierwszą bazę danych do korespondencji
szkaplerznej, rozwinął działalność wysyłkową Szkaplerzy i materiałów
dewocyjnych.
Baza danych tworzona przez o.
Dawida była wówczas scalona z bazą danych personalnych Biura mszalnego
klasztoru.
Przy współpracy Bractwa Szkaplerznego
w Czernej zainicjował "manufakturę" do wyrobu Szkaplerzy karmelitańskich o
różnym kroju i rozmiarze.
Zgodnie z oficjalnym poleceniem
Przełożonych, do jego obowiązków należało: udzielanie informacji, wysyłanie
Szkaplerzy i materiałów pomocniczych, a przede wszystkim troska o
duszpasterstwo szkaplerzne względem pielgrzymów Sanktuarium[4].
W rzeczywistości ramy
działalności o. Dawida były daleko szersze. Ruszył
"w teren", organizując niedziele szkaplerzne przy współpracy poszczególnych
proboszczów, pielgrzymki, rekolekcje i dni skupienia. Ożywiał słowem i twórczą
inicjatywą już istniejące Bractwa i przynaglał do zakładania nowych. Te które
wówczas powstawały i były przez niego animowane odznaczały się dużą
aktywnością. Miały charakter wspólnot maryjnych gromadzących się na modlitwie. Bractwa
te, w oparciu o modlitewne doświadczenie, żywo angażowały się w swoich
parafiach poprzez animowanie liturgii, działalność charytatywną, oświatową i
wychowawczą. Ożywiały duchem maryjnym i karmelitańskim wszystkich noszących
Szkaplerz w danym środowisku duszpasterskim i przygotowywały innych do
przyjęcia szaty Maryi[5].
Takie ożywienie działalności
pastoralnej dotyczącej Szkaplerza, było życzeniem samych władz Prowincji. Dania 24 lutego 1998 r. Rada Prowincjalna
poleciła wszystkim wspólnotom Karmelitów na terenie Polski organizowanie w
naszych kościołach w każdym miesiącu specjalnych nabożeństw, konferencji i
spotkań dla wiernych, którzy związani są ze szkaplerzem karmelitańskim. Celem
tej inicjatywy duszpasterskiej miało być lepsze uświadomienie maryjnego
charakteru Zakonu, szerzenie nauki o Najświętszej Maryi Pannie, ożywianie
pobożności i apostolstwa maryjnego - zwłaszcza poprzez Szkaplerz karmelitański
oraz przygotowanie do ogólnoprowincjalnego (a może i ogólnopolskiego)
spotkania, planowanego na październik 1999 roku, dla wszystkich noszących Szkaplerz
karmelitański. Szkaplerzowi miało być poświęcone także jesienne forum
duszpasterskie
[6]
II Forum Duszpasterskie miało
miejsce w Krakowie, w dniach 6 do 7 października 1998 r. Tematem forum był: Apostolat związany ze Szkaplerzem karmelitańskim:
historia, teologia, praktyki duszpasterskie. W spotkaniu wzięło udział ok. 60
osób. Zaprezentowano na nim nowy "Obrzęd poświęcenia i nałożenia Szkaplerza N.
M. P. z Góry Karmel" zatwierdzony przez Stolicę Apostolską w wersji włoskiej a
wydany w języku polskim przez Kurię Prowincjalną. Obrzęd ten zalecany do
stosowania otrzymali wszyscy uczestnicy wraz z innymi materiałami Forum. Obok
bogactwa propozycji i możliwości na przyszłość dostrzeżono również poważne
braki i zaniedbania w dotychczasowej praktyce apostolatu szkaplerznego
[7]
. W roku 1998 nie istniała jeszcze
funkcja Animatora Rodziny Szkaplerznej.
Dnia 28 października 1998 r w
Czernej na Spotkaniu Komisji do spraw duszpasterstwa podjęto decyzję o
zorganizowaniu 17 lipca [1999] w Czernej I Spotkania wszystkich przyjaciół
Karmelu noszących Szkaplerz święty. Miał to być dzień jedności wszystkich
żyjących pod znakiem Szkaplerza, a jednocześnie jedna z form bezpośredniego
przygotowania do Roku Jubileuszowego 2000[8].
Pomimo trzymiesięcznego
zawieszenia o. Dawida w korzystaniu z władzy święceń i skierowaniu go na
rekolekcje pokutne(28.01.99-27.03.99), już w maju zostają mu powierzone
obowiązki duszpasterza Sanktuarium a także odpowiedzialnego za zorganizowanie I
Spotkania Szkaplerznego w Czernej(17 lipca 1999)[9]. Ukazało
ono ogrom zapotrzebowania laikatu, zwłaszcza przyodzianych Szkaplerzem, na
fachową i stałą pomoc formacyjną ze strony Zakonu karmelitańskiego. Jeden
człowiek nie mógł temu sprostać[10].
Prowadzone przez o. Dawida Biuro
Szkaplerzne wymagało nie tylko uporządkowania, lecz także współpracowników.
Podobnie jak jego inicjatywy wymagały koordynacji. Podjął on bowiem zakrojoną
na szeroką skalę działalność pastoralną. Zwiększała się liczba korespondentów i
osób zainteresowanych nabyciem Szkaplerzy, broszur, obrazków i innych
dewocjonaliów. Zaistniała potrzeba pomocy drugiego Ojca Karmelity jako
współpracownika, oraz konieczność oddzielenia klasztornego Biura mszalnego od
Biura szkaplerznego.
Dnia 19 października 1999 roku
zostaje przeniesiony z Lublina do Czernej o. Jerzy Zieliński OCD[11].
Zajął się systematycznym i
uporządkowanym odpisywaniem na listy oraz wysyłką zamówień związanych z
nabożeństwem szkaplerznym. Wprowadził po raz pierwszy nazwę BIURO SZKAPLERZNE,
RODZINA SZKAPLERZNA i zaproponował nazwę odpowiedzialnego za sprawy związane ze
Szkaplerzem: Animator Rodziny Szkaplerznej. Przygotował publikacje i pomoce
formacyjne dla Wspólnot i Bractw Szkaplerznych oraz opracował pierwszy
odnowiony folder o Szkaplerzu i Rodzinie Szkaplerznej. Trwało to jednak bardzo
krótko, zaledwie kilka miesięcy.
W styczniu 2000 roku O. Dawid
rozpoczyna wydawanie kwartalnika Rodzina Szkaplerzna. Wychodzi w małym
nakładzie w formie jednej stronicy A4.
W marcu (18.03) tegoż roku Rada
Prowincjalna obradująca w Krakowie zaakceptowała propozycję Komisji ds.
Duszpasterstwa, mianowania Koordynatora
Bractw Szkaplerznych, a także zaaprobowała nazwę Rodzina Szkaplerzna Zakonu Karmelitów Bosych dla osób niezrzeszonych[12], noszących Szkaplerz karmelitański[13]. Zaproponowano aby Koordynatorem Bractw
Szkaplerznych, został o. Jerzy Zieliński, a z pomocą wyjazdową do parafii w
terenie służyli mu o. Benedykt Belgrau i o. Oktawian Stokłosa[14].
W praktyce jednak nigdy nie doszło
do realizacji tej propozycji, podyktowanej potrzebą zaradzenia niepokojącym
problemom związanym z działalnością o. Dawida Ulmana.
Dnia 15 maja 2000 roku o. Jerzy
Zieliński zostaje przeniesiony z Czernej do Krakowa[15].
Po jego odejściu ponownie Biurem
Szkaplerznym zajął się o. Dawid Ulman. W tym okresie wygospodarowano w
klasztorze pomieszczenie dla Biura Szkaplerzne. Był to jeden pokój od strony
północnej pod refektarzem zakonnym.
Ponieważ O. Dawid podejmował
bardzo wiele różnorakich inicjatyw duszpasterskich w okresie zbliżającego się
Jubileuszu 750-lecia Szkaplerza św.(2001 r.). Władze Zakonu zdecydowały się
dodać mu do pomocy o. Benedykta Belgrau'a OCD jako kaznodzieję i misjonarza
ludowego oraz wicedyrektora Wydawnictwa Karmelitów Bosych.
O. Prowincjał Szczepan
Praśkiewicz, upoważniony przez Radę Prowincjalną, mianował dwóch Prowincjalnych
Animatorów Rodziny Szkaplerznej Zakonu Karmelitów Bosych: O. Dawida Ulmana OCD
oraz o. Benedykta Belgrau'a OCD. Czynił to wychodząc naprzeciw wielkiemu
zainteresowaniu wiernych nabożeństwem szkaplerznym i karmelitańską mariologią
oraz sugestią Prowincjalnej Komisji ds. Duszpasterstwa. Każdy z Prowincjalnych
Animatorów Rodziny Szkaplerznej Zakonu Karmelitów Bosych, miał określony zakres
obowiązków. O. Dawid Ulman - jako konwentualny w Czernej - miał objąć opiekę
nad "Biurem Szkaplerznym".służąc wszystkim czcicielom MB z Góry Karmel,
zrzeszonym w Bractwach czy tylko przyjętych do Szkaplerza, a określonych za
aprobatą Rady Prowincjalnej Rodziną Szkaplerzną Zakonu Karmelitów Bosych(por.
Życie Karmelu, nr 43, s. 14). O. Benedykt Belgrau - konwentualny w Krakowie(ul.
Glogera 5), wicedyrektor Wydawnictwa oraz Prowincjalny Koordynator ds.
Rekolekcji Parafialnych - miał za zadanie podjąć się osobiście lub zaproponować
innym odwiedzanie parafii pw. MB Szkaplerznej i innych ośrodków Jej kultu w
Polsce, aby głosić odnowioną katechezę szkaplerzną i propagować karmelitańską
literaturę maryjną. Do tych dwu ojców należało zgłaszać zapotrzebowania w
sprawach dotyczących nabożeństwa szkaplerznego, prośby proboszczów i opiekunów
Bractw o wygłoszenie szkaplerznych kazań, poprowadzenie triduum czy nowenny[16].
W rzeczywistości tym który
ustawicznie troszczył się o rozwój Bractw i formację nowopowstających gryp
szkaplerznych w Polsce, który działał "w terenie" prowadząc szeroko pojęte
duszpasterstwo szkaplerzne, szczególnie w regionie Śląska, był przede wszystkim
o. Dawid Ulman[17]. Głosząc Słowo Boże oraz katechezy
maryjne, tłumnie przyjmował wiernych do Szkaplerza, zachęcając najaktywniejsze
osoby do tworzenia grup szkaplerznych. Tak też zebrał dość dużą grupę wiernych
świeckich, z których później wyłonił się zespół Animatorów Bractw
Szkaplerznych. Trzeba to uczciwie
przyznać, że O. Dawid "postawił" na Bractwa. Potrafił zjednywać czcicieli dla
swej Czerneńskiej Pani, jeździł po parafiach, "szukał" animatorów, zachęcał,
głosił kazania, przyjmował do Szkaplerza nowych członków. To dzięki Jego słowom
wielu uwierzyło, że Matka Boża naprawdę potrzebuje każdego do szerzenia chwały
swojego Syna. Osoby zgromadzone w Bractwach zawdzięczają mu wiele[18]. Stanowczo i konsekwentnie tworzył
zręby struktur prawnych w poszczególnych Bractwach, sieć komunikacyjną pomiędzy
nimi oraz zadbał o formację samych Animatorów Bractw.
Dla nich jako Animatorów Bractw
wszystko zaczęło się w listopadzie 2000 roku. We wspomnienie św. Rafała
Kalinowskiego, mają miejsce w Czernej I Rekolekcje dla Animatorów Bractw
Szkaplerznych[19]. Jako Prowincjalny Animator Rodziny
Szkaplerznej prowadzi je o. Dawid Ulman OCD. Dla nas wszystko zaczęło się właśnie wtedy, od tych rekolekcji dla
Animatorów. Na początku było wiele osób. Do końca dotrwało 12. Uznaliśmy to za
symboliczny znak: to musi się udać, Apostołów było tyle samo...Pomimo
niepewności i zaniepokojenia, co z tego wszystkiego wyniknie, rozjechaliśmy się
do naszych parafii[20]. Dzięki inicjatywie o. Dawida
animatorzy i całe grupy szkaplerzne zaczęły się odtąd spotykać w Czernej dwa
razy do roku. W listopadzie u św. Rafała
na czuwaniach nocnych połączonych z agapą i Mszą św. o 24 godzinie (to były
niezapomniane przeżycia) oraz na początku maja na corocznych rekolekcjach.
Potem zostały tylko rekolekcje. Do pierwszych uczestników dołączyli następni[21].
Uroczystości jubileuszowe (roku
2001), nowy Obrzęd błogosławienia Szkaplerza oraz List Apostolski Jana Pawła II
o Szkaplerzu, ożywiły nabożeństwo szkaplerzne w naszym kraju. Dla Bractw był to wyjątkowy czas formowania
się, i zatwierdzania kolejnych przez O. Generała, rok wielkiego otwarcia się
dla nas O. Prowincjała, Szczepana Praśkiewicza oraz przeora klasztoru w Czernej
- O. Alberta Wacha[22].
Dnia 12 września 2001 ma miejsce
Audiencja papieska Rodziny Szkaplerznej z okazji roku jubileuszowego 750-lecia
Szkaplerza św. O. Dawid Ulman i Br. Bogdan Król udali się na pielgrzymkę do
Rzymu, gdzie wraz z o. Włodzimierzem Tochmańskim wzięli udział 12 września w
audiencji papieskiej dla całej Rodziny Szkaplerznej na placu św. Piotra[23]
Od 25 września 2001, zostaje
przeniesiony do klasztoru w Czernej o. Franciszek Czaicki OCD w charakterze
współpracownika o. Dawida Ulmana w apostolacie szkaplerznym[24]
W roku 2003 O. Dawid Ulman
zostaje przeniesiony do klasztoru w Wadowicach[25].
Posługę Animatora Rodziny Szkaplerznej pełnił (z niewielkimi przerwami) od 1998
do 2003, w tym z oficjalną nominacją w latach 2000-2003. Dzięki jego pracy
zostało w tym czasie erygowane ponad 30 Bractw Szkaplerznych (lub uregulowano
ich status) a założone zostało 25 nowych Grup i Wspólnot, które były już
przygotowane do erygowania jako regularne Bractwa Szkaplerzne. Ponieważ
działalnością swoją obejmował terytorium całej Polski, pewną cześć z nich
opieką swoją otoczyła Prowincja północna Karmelitów Bosych.
Ponadto, O. Dawid zorganizował
kilka pielgrzymek w roku jubileuszu Szkaplerza św. szlakiem karmelitańskim do
Aylesford w Anglii, do Rzymu, Wilna oraz innych Sanktuariów maryjnych. Zajął
się wydaniem kalendarza o Szkaplerzu karmelitańskim oraz innymi publikacjami,
doprowadził do przyjęcia Rodziny Szkaplerznej w poczet Rady Ruchów Katolickich
w Polsce, objął swoją troską duszpasterską Polonię w Kanadzie, USA, Ukrainie,
Litwie i Białorusi. Torował nowe szlaki dla apostolstwa Szkaplerza św. i formował
zastęp przyszłych Animatorów Bractw, Wspólnot i Grup szkaplerznych.
Jego dzieło przejął i rozwijał
mianowany przez O. Prowincjała nowym Animator Rodziny Szkaplerznej o. Tomasz
Maślanka OCD(2003-2005). Sumiennie pełnił powierzony mu obowiązek Animatora
Bractw oraz gorliwie angażował się w działalność kościoła i klasztoru
czerneńskiego[26].
W roku 2005 nowym Animatorem Rodziny
Szkaplerznej zostaje o. Paweł Ferko OCD(2005-2008)
W 2005 roku na terenie Prowincji
krakowskiej istniej 30 Bractw prawnie erygowanych przez O. Generała i ponad 10
Wspólnot przygotowujących się do formalnego zatwierdzenia oraz 5 Grup
szkaplerznych. Bractwa skupiały blisko
2000 osób oddanych Królowej Karmelu, która stała się dla nas "bardziej Matką,
niż Królową"[27].
Dnia 9 kwietnia 2008 r.
Prowincjalnym Animatorem Rodziny Szkaplerznej oraz Promotorem Kultu św. Rafała
Kalinowskiego zostaje o. Jan Ewangelista Krawczyk OCD
[28]
.
O. Paweł Ferko wprowadził nowego Moderatora w jego obowiązki podczas rekolekcji
dla Animatorów Bractw Szkaplerznych w maju 2008
[29]
Opracował zespół
Animatorów Bractw Szkaplerznych:
P. Maria Dziwiszowska -
Animatorka Bractwa przy parafii św. Jakuba Apostoła w Brzesku,
P. Wirginia Sierka -
Animatorka Bractwa Szkaplerznego w Zawierciu(do 2009 r.)
Całość zebrał i
przypisami opatrzył o. Jan Ewangelista Krawczyk OCD - Prowincjalny Moderator
Rodziny Szkaplerznej