Włodzimierz Tochmański OCD
BRACTWO SZKAPLERZNE (10)

Współczesne oblicze Bractwa
Pobożność maryjna w oparciu o karmelitański szkaplerz, najzupełniej zgodna z duchem Kościoła rozwijała się dosyć bujnie w przeciągu siedmiu wieków, pozyskując wiernych różnych warstw społecznych. Bóg, Najlepszy Pedagog, przemawia do ludzi takim językiem, jakim mogą Go zrozumieć. Trzynastowieczna wizja szkaplerza ułatwiła wielu ludziom odnalezienie właściwej drogi do Boga. W czasach, kiedy rycerz nosił kolory pani swego serca, ludzie wierzący pragnęli nosić szatę Tej, dla której poświęcili swoje życie. To pamiątka po swej Matce, czy ukochanej Siostrze (Spiller).
W XXI wieku szkaplerz rozumiemy może nieco jeszcze inaczej, doszukując się głębi tego Matczynego daru i nie zatrzymując się na stronie tylko materialnej czy formalnej. Coraz mocniej podkreśla się stronę duchową znaku. W szkaplerzu odnajdujemy rolę Niepokalanej Matki w całym Odkupieniu. Formy nabożeństwa szkaplerznego zmieniają się z czasem, jednak istota jego nie zmienia się. Istotą zaś dla szkaplerznej pobożności winna być cześć dla Matki Odkupiciela oraz wiara w Jej Macierzyńską opiekę i troskę o doprowadzenie swych czcicieli, noszących Jej szatę, do zbawienia. W tym widać zbawczy charakter przymierza z Maryją poprzez szkaplerz. To Kościół mówi przecież o Jej duchowym macierzyństwie wobec ludzi i o pośrednictwie Matki Bożej, o wspieraniu nas przez Nią do dobrego życia i do szczęśliwej śmierci. Szkaplerz to pełniejszy wyraz tej tajemnicy, którą wspominamy codziennie przy odmawianiu modlitwy „Zdrowaś Maryjo”: „módl się za nami grzesznymi teraz i w godzinę śmierci naszej”.
Szkaplerz w istocie jest „habitem". Ten, kto go przyjmuje, zostaje włączony lub stowarzyszony w mniej lub więcej ścisłym stopniu z Zakonem Karmelu, poświęconym służbie Matki Najświętszej dla dobra całego Kościoła (por. Formuła nałożenia Szkaplerza: Obrzęd błogosławieństwa i nałożenia Szkaplerza zatwierdzony przez Kongregacje Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów 5 stycznia 1996 r.) . Ten, kto przywdziewa Szkaplerz, zostaje wprowadzony do ziemi Karmelu, aby «spożywać jej owoce i jej zasoby» (por. Jr 2, 7) oraz doświadczać słodkiej i macierzyńskiej obecności Maryi w codziennym trudzie, by wewnętrznie się przyoblekać w Jezusa Chrystusa i ukazywać Jego życie w samym sobie dla dobra Kościoła i całej ludzkości (św. Jan Paweł II).
Serce nabożeństwa szkaplerznego stanowi oddanie się Chrystusowi na wzór Maryi i pod Jej opieką przez poświęcenie się na Jej służbę, życie w zjednoczeniu z Nią i naśladowanie Jej cnót. Bractwo jest pomocą i wsparciem w wypełnianiu przykazań Bożych oraz obowiązków stanu, a bra¬cia i siostry w szkaplerzu św. uczestniczą czynnie i systematycznie w życiu oraz duchowości wspólnot parafialnych i karmelitańskiego Zakonu. Jest to nie tylko nowy etap głębszego życia maryjnego, lecz także decyzja współdziałania z innymi w dziele zbawienia ludzi, w duchu Matki Bożej. Jest to moment, w którym wierni przez wstąpienie do bractwa pragną jeszcze bardziej świadomie podjąć zobowiązania chrzcielne i za przykładem zakonników wejść na drogę pokuty oraz nawrócenia (stąd nawiązanie do zakonnych obłóczyn). Dlatego też Kościół święty udziela im odpustu zupełnego w dniu ich wstąpienia do bractwa.
Patronką Bractwa Szkaplerznego jest Najświętsza Maryja Panna z Góry Karmel, a główną uroczystością – uroczystość Najświętszej Maryi Panny z Góry Karmel (16 lipca). Członkowie bractwa przeżywają ją z głębokimi uczuciami miłości i wdzięczności względem Maryi, odnawiając w tym dniu swoje pobożne zaangażowanie w Jej służbę, wierność Chrystusowi i Kościołowi oraz zawierzając matczynemu Sercu Dziewicy całą Rodzinę Karmelu. Tak stanowią Normy Praktyczne dla Bractw Szkaplerza, zawarte w Obrzędzie błogosławieństwa i nałożenia Szkaplerza Najświętszej Maryi Panny z Góry Karmel, Wydawnictwo Karmelitów Bosych, Kraków 2011.
Członkowie bractwa, pobudzeni zostali najpierw przez Ducha Świętego i dzięki Jego działaniu złączeni zostali przez ten sam ideał, zrzeszając się w formie bractwa, by w ten sposób przyczynić się do uwydatnienia wspólnotowego charakteru Rodziny Zakonu Braci Bosych Najświętszej Maryi Panny z Góry Karmel. Tak opisuje dokument pt. Szkaplerz Błogosławionej Dziewicy Maryi z Góry Karmel, zawarty w Obrzędzie błogosławieństwa i nałożenia Szkaplerza Najświętszej Maryi Panny z Góry Karmel, Wydawnictwo Karmelitów Bosych, Kraków 2011. Działanie Ducha Świętego widać w trudzie dążenia, przełamywania się i przeżywania jedności, pomimo różnych podziałów, wieku, mentalności, wykształcenia, czy zdolności.
Celem Bractwa Szkaplerznego jest dążenie osób w nim zrzeszonych do doskonałej miłości w świecie zgodnie z duchem Zakonu Karmelitów Bosych i chrześcijańskim powołaniem wiernych świeckich. Członkowie bractwa czczą Bogurodzicę Dziewicę, rozważają Jej życie, naśladują Jej cnoty i starają się upodobnić do Niej, aby lepiej upodobnić się do Jej Syna. Zgodnie z duchem Zakonu usiłują żyć w posłuszeństwie Jezusowi Chrystusowi (Reguła „pierwotna” Karmelu) i nieustannie przyoblekać się w Niego, to jest w Jego cnoty i postawy wewnętrzne. Na miarę swoich możliwości szerzą także kult Najświętszej Maryi Panny z Góry Karmel i pomagają innym w Jej umiłowaniu. Członkowie bractwa prowadzą życie w zjednoczeniu z Bogiem na wzór Maryi przez głęboką modlitwę. Winni w niej wzrastać, tak by stawała się ona ustawiczna, towarzyszyła wszystkim okolicznościom ich życia codziennego i umacniała ich do rzeczywistego wypełniania obowiązków stanu.
Bractwo podejmuje apostolstwo zgodnie z wytycznymi dekretu O apostolstwie ludzi świeckich Soboru Watykańskiego II i karmelitańsko–terezjańską specyfiką apostolatu, będąc w świecie profetycznym znakiem zjednoczenia z Bogiem i pracując na rzecz przyjścia Królestwa Bożego. Członkowie bractwa podejmują zwłaszcza dzieło apostolatu życia duchowego i Szkaplerza karmelitańskiego. Oprócz tego podejmują oni, w miarę możliwości, dzieła apostolskie na rzecz wspólnoty parafialnej i społeczności lokalnej, we współpracy z innymi stowarzyszeniami i ruchami oraz indywidualnie.
Szkaplerz karmelitański jest u fundamentów Bractwa i zarazem duchowym znakiem nabożeństwa maryjnego, polegającego na wewnętrznym oddaniu i poświęceniu się Niepokalanej Dziewicy. Nosić szkaplerz święty - znaczy uznawać Maryję za duchową Matkę, Pośredniczkę, Opiekunkę i Siostrę (ten wymiar bliskości jakże jest ważny w Karmelu). „Nosić suknię innej osoby oznacza przyznać się do niej, stać się podobnym do niej, przybrać jej kształt”. Nosić zatem „szatę Maryi” tzn. przyznać się do bycia podobnym do Maryi w sposobie myślenia, wartościowania, działania i apostołowania. Nosić szkaplerz Maryi znaczy być znakiem nadziei dla innych, obdarzać ludzi Zbawicielem jak Maryja i być solidarnym z pozbawionymi nadziei.
Obowiązkiem zatem noszącego szkaplerz jest upodabniać się do Maryi przez dążenie bycia m.in. czystym, pokornym, skromnym, cichym, żyjącym wielkim zawierzeniem Bogu, wdzięcznym za otrzymane łaski i ofiarnym w miłości bliźniego. Maryja uczy bycia otwartym na wolę Bożą, uczy współpracy w dziele zbawienia, życia w bliskości Jezusa, rozważając każde Jego słowo w swoim sercu. Matka Boża przez pomoc Kościołowi (Fatima, Lourdes, objawienie szkaplerzne) pragnie, abyśmy i my włączyli się w pomoc duchową innym (modlitwa, post, ofiarowana praca, pokuta, ofiara z tego co zbędne, apostolat).
Nosząc szkaplerz członkowie Bractwa stają się roztropni, bo przez powierzenie się Niepokalanej Dziewicy przewidują ostateczne rozstrzygnięcie swego ziemskiego bytowania. Stają się także mężni w walce z przeciwnościami i wstrzemięźliwi w celu uzyskania tzw. „sobotniego przywileju”. Dzięki ustawicznemu noszeniu w pełni świadomości szaty Maryi i codziennemu powierzaniu się Matce Bożej pogłębia się duchowa więź dziecka z Matką. Ta więź dokonuje się nie tylko na modlitwie, medytacji, czytaniu Pisma św., w czasie nabożeństw, pielgrzymek, procesji maryjnych, ale także w pracy, podróży, odpoczynku i każdej chwili życia. O tym wszystkim przypomina noszony na ciele szkaplerz święty. To przez ten dar przykład Matki i Mistrzyni pociąga i zobowiązuje.
Obowiązek naśladowania Matki Najświętszej skłania do troski o inne osoby. Jak Maryja okazywała swe zatroskanie o Elżbietę lub nowożeńców z Kany Galilejskiej, tak i członkowie Bractwa powinni wychodzić do ludzi pokornie ze świadectwem czynów miłosierdzia wobec nich. Dzięki nim Matka Najświętsza dociera z pomocą do osób potrzebujących: „odziani szkaplerzem stanowią jakby oczy, ręce i nogi Maryi, dzięki którym może ona dotrzeć do wszystkich potrzebujących”. Wiele osób zaświadcza, że dzięki temu, iż nosiło szkaplerz Karmelu i z wiarą praktykowało to nabożeństwo, zostało uratowanych z wypadku, czy przeżyło szczęśliwie poważną operację. Przed obrazem Matki Bożej Szkaplerznej w sanktuarium w Czernej codziennie odczytywane są prośby, ale także podziękowania. Matka Boża nie pozostawia bez odpowiedzi tych, którzy Ją proszą, którzy Jej się zawierzają i Ją naśladują.
Łaski i dobrodziejstwa otrzymywane przez wiernych noszących szkaplerz karmelitański Maryi nie odnoszą się jedynie do przeszłości, ale są bardzo liczne także dzisiaj. Opisy tychże łask można znaleźć chociażby w monograficznych numerach miesięcznika „Cuda i łaski Boże” (Kraków, nr 3/2004 i nr 6/2009), czy na stronach internetowych kilkunastu sanktuariów Matki Bożej Szkaplerznej. Różnorodność dobrodziejstw szkaplerza wręcz zaskakuje, łaski bowiem dotyczą zarówno sfery duchowej jak i fizycznej, jak odzyskane zdrowie, wymodlone potomstwo, uratowanie staruszki ze schodów pędzącego pociągu, gdy za wcześnie zamknęły się jego drzwi, wyzwolenia z nałogów, odzyskania zgody w rodzinach czy pomiędzy innymi ludźmi, nawrócenia duchowe i zaangażowanie w autentyczne życie chrześcijańskie, pojednanie zatwardziałych grzeszników z Bogiem przed ich śmiercią. Tysiące osób noszących szkaplerz przybywa do nas, by wyznać, że jest on dla nich, cytując wybrane świadectwa: prezentem od Maryi, siłą w nieszczęściach i upokorzeniach, mocą i ochroną przed złem, ostoją w życiu, szatą Maryi, która odmieniła życie, drogowskazem do nieba, dowodem, że Matka Boża nie opuści, zobowiązaniem do bycia dobrym, zaproszeniem do modlitwy, znakiem szczególnej łączności z Bogiem za pośrednictwem Jego Matki, przypomnieniem, że mam naśladować cnoty Maryi, obietnicą osiągnięcia życia wiecznego.
Szkaplerz to obustronne przymierze zawarte z Maryją. Człowiek, przyjmując szkaplerz, otoczony zostaje szczególną opieką Matki Bożej, ale podejmuje też zobowiązania do odmawiania wskazanych codziennych modlitw i do zachowania cnoty czystości według swego stanu. Osoby noszące szkaplerz zostają też duchowo złączone z zakonem karmelitańskim. Zobowiązują się do współpracy z Maryją poprzez modlitwę, czynienie dobrych uczynków, czy codzienne pragnienie odwzorowania w swej duszy Jej cech. Trzeba pozwolić, żeby sam Szkaplerz dał o sobie znać w różnych chwilach dnia, aby przypominał nam o Jezusie i Maryi. Nie jesteśmy przecież sami. Te dwa płatki wełnianego sukna spoczywające na piersiach i na plecach lub medalik ozdobiony wizerunkami Jezusa i Maryi sprawiają, że czujemy się jakby w centrum, otoczeni świętym towarzystwem. I nie może to pozostać bez głębokiego wpływu na nasze życie. Przecież nieustannie tak wiele otrzymujemy od Maryi i przez Maryję. Uczymy się zatem tej samej miłości, której doznajemy od naszej niebieskiej Matki.
Każda osoba, która decyduje się na przyjęcie szkaplerza karmelitańskiego, powinna być świadoma, iż konsekwencją tego aktu jest zmiana stylu życia na bardziej ewangeliczny, czyli wymagający często sporych wyrzeczeń oraz pracy dla dobra bliźnich. Warto pamiętać, że sam fakt dokonania tego aktu nie uwalnia od krzyży i różnych doświadczeń. Dzięki szkaplerzowi człowiek może przechodzić przez nie znacznie łatwiej.
Warto w tym kontekście przytoczyć może słowa papieża św. Piusa X: „Kto pragnie, by nabożeństwo do Najświętszej Dziewicy było doskonałe i Jej godne, winien iść dalej i wszystkimi siłami zdążać do naśladowanie Jej chwalebnego przykładu. Według postanowienia Bożego ci bowiem tylko osiągną zbawienie, którzy odtworzą w sobie przez wierne naśladowanie świętość Chrystusa. «Albowiem tych, których od wieków poznał, tych też przeznaczył na to, by się stali na wzór obrazu Jego Syna, aby On był pierworodnym między wielu braćmi» (Rz 8,29). Taka jest jednak nasza słabość, że wzniosłość przykładu nas przeraża. Dlatego Bóg w swej szczególnej Opatrzności stawia przed nami inny wzór, możliwie najdoskonalej zbliżony do Chrystusa, lecz (równocześnie) przedziwnie dostosowany do naszej słabości. Jest nim właśnie Maryja”.
Szkaplerz Maryi jest nazywany Płaszczem Opieki Maryi, który może okryć każdego człowieka. Członkowie Bractwa twierdzą i tego doświadczają, że jeżeli serce człowieka jest otwarte na Boże działanie i żyje on według Bożych przykazań, to niewątpliwie przez Szkaplerz św. i ufność Matce Bożej zapewni sobie wielkie źródło łask. Członkowie bractwa jako osoby noszące Szkaplerz – znak miłości Maryi – i wypełniające wiernie swoje zobowiązania, są złączeni z Zakonem Karmelitów Bosych i mają udział we wszystkich jego duchowych dobrach. Cieszą się oni szczególną opieką Matki Bożej co do duszy i ciała, zarówno w tym życiu, jak również w godzinie przejścia do wieczności i po śmierci. Cdn.

Pytania do dzielenia się i dialogu:
1. Co jest istotą (sercem) nabożeństwa szkaplerznego?
2. Jaki właściwy cel ma Bractwo Szkaplerzne ?
3. Jakie są obowiązki i łaski wynikające z przymierza z Maryją ?