Modlitwa w Rodzinie Szkaplerznej

Artykuł pochodzi z czasopisma "Karmel" 3/2001, Kraków 2001, s. 47-50.

W działalności Rodziny Karmelitańskiej, dobitne znaczenie posiadało poprzez wieki rozwijanie nabożeństwa do Szkaplerza świętego. Natomiast czciciele Matki Bożej Szkaplerznej angażowali się w działalności Bractw. Pięćdziesiąt lat temu papież Pius XII, zwracając się do całej Rodziny Szkaplerznej z okazji 700-nej rocznicy objawień w Aylesford, zachęcał wszystkich noszących znak Matki Bożej z Góry Karmel, do gorliwości i modlitwy: "Niech ci, którzy przyodziewają się w Szkaplerz, nie sądzą że będą mogli osiągnąć zbawienie w lenistwie i duchowej letniości. Niech pielęgnują życie wewnętrzne, spełniając uczynki umartwienia i pokuty (...) A szatę, którą w dzień i w nocy się okrywają uważają za wymowny symbol modlitwy". [1]

Symbol modlitwy

Szkaplerz święty jest znakiem tego, że życie człowieka wierzącego jest całkowicie oddane Bogu, w dynamicznym charakterze, na wzór Maryi. To Ona - wybrana i przyobleczona szatą zbawienia i płaszczem sprawiedliwości, jak Oblubienica zdobna w swe klejnoty (por. Iz 60, 10-11), staje się:

- Teoforą - Służebnicą Pańską niosącą wolę Bożą

- Chrystoforą - Matką Słowa Bożego, dającą cielesne przyobleczenie Chrystusowi;

- Pneumatoforą - Oblubienicą Ducha Świętego, niosącą w swym Niepokalanym Sercu Miłość Bożą.

Szkaplerz zatem ukazuje nowy typ więzi w relacjach Trójcy Przenajświętszej. Mogą je odkrywać tylko ci, którzy odważą się "wypłynąć na głębię" [2] w ślad za Maryją przyjmując Jej charakter modlitwy, Jej czystość życia i zapomnienie o sobie. Maryjny wymiar Szkaplerza polega na tym,że noszący go, staje się niejako Mariaforos - noszący tę samą wiarę, nadzieję i miłość, co Matka Boża z Góry Karmel [3] .

Maryja uczy każdego Swego czciciela trynitamej logiki modlitwy przez nieustanne powracanie do Jej znaków i liturgicznych źródeł pobożności, by z nich czerpać nowe siły. Ku Nim więc zwraca się cały świat, mocno doświadczony różnymi boleściami i kryzysami, które obnażają głód modlitwy. Szkaplerz karmelitański zasłużył sobie na miano wspaniałego Herbu Szkoły Modlitwy [4] , rozsławionej doktryną św. Jana od Krzyża i św. Teresy z Avila. Przyjęty i noszony Szkaplerz przez tych mistyków, jako "unia oblubieńcza", doprowadzająca do niewyrażalnej radości [5] , pomaga odkrywać Trójcę Świętą jako fundament każdej jedności,każdej miłości i każdej modlitwy. Posiadając wewnętrzną Trójcą przez zjednoczenie substancjalne, występujące u każdego człowieka, czy zjednoczenie mistyczne, do którego pociąga Bóg tylko swoich wybranych, można dążyć przez życie łaski, rozpoczęte na chrzcie świętym, do zjednoczenia z Trójcą Świętą przez udział w dziele odkupienia.

Przymierze szkaplerzne, jako sakramentalium, odnawia w każdym chrześcijaninie pragnienie okrycia się Bogiem, współżycia z Nim i odnajdywania Go w sobie, jak tego doświadczyła Maryja w momencie zwiastowania. Na Jej wzór pragnie Bł. Elżbieta od Trójcy Przenajświętszej stać się duszą kontemplacyjną i zagubić się, jak Maryja, w Trójcy Umiłowanych Osób, by odpowiadać na Ich natchnienia i poddać się Ich działaniu. Siostra Elżbieta Catez uważała, że posłannictwem Maryi było objawienie Jezusa życiem wiary, adoracją macierzyństwem. Od Niej się uczyła, jak najdoskonalej stać się odbiciem Boga, na Niego nieskończenie się otworzyć. Po Chrystusie - niezrównanym "uwielbieniem chwały" jest Maryja. Ona stopniowo ukazywała s. Elżbiecie drogę wiodącą ku tajemnicy Trójcy Przenajświętszej:

"Ona, Niepokalana, dała mi habit Karmelu; proszę Ją, aby mnie odziała suknią z delikatnego lnu, w jaką przystraja się oblubienica, udając się na ucztę weselną Baranka" [6] .

Modlitwa w Szkaplerzu ma być modlitwą pokornej Maryi, która jest potężniejsza wobec Majestatu Trójcy Świętej, niż prośby i orędownictwo wszystkich aniołów [7] . Szkaplerzna kurtyna Maryi pomaga wejść w nastrój modlitwy i w duchową komunię z Bogiem. Jednak duchowość komunii, to nie wyizolowanie się, ale czynienie miejsca bratu pod "Szkaplerznym Namiotem", a nawet noszenie jego brzemion (por. Ga 6, 2) i odrzucenie pokus egoizmu, które nieustannie zagrażają rodząc rywalizację.

W przybytku "Przymierza z Maryją" szczęśliwy jest człowiek, który wszystko Jej powierzył. Należy już całkowicie do Maryi, a Maryja do niego. Może więc powtórzyć słowa Psalmisty "Małżonka twoja jak płodny szczep winny we wnętrzu twojego domu" (Ps 128, 3).

Szkoła modlitwy

Wychowanie do modlitwy w szkaplerzu musi się oprzeć na szeroko rozbudowanym programie duszpasterskim. Formacja zaś, stale ma się odnosić do modlitwy Maryi, a więc przede wszystkim ma być rozważaniem w sercu Słowa Bożego, rozpoczynając od Psalmów, do czego zachęca publiczna modlitwa Kościoła. Prawdy ewangeliczne, w różnych formach rozważań, podawane są wiernym podczas nabożeństw Maryjnych, np. w tajemnicach różańcowych, koronkach, litaniach, akatystach, godzinkach itp.

Prawdziwe nabożeństwo do Matki Bożej, zawarte w różnych praktykach, ukazał wielki czciciel "Alma Mater"- tajemniczej Matki, ukrytej w znaku Szkaplerza, św. Ludwik Maria Grignon de Montfort. Oparł się on na nauce karmelitańskiego mariologa, o. Michała, żyjącego w XVII w. w Belgii, który twierdził, że zjednoczenie z Maryją i z Bogiem jest pełniejsze, niż zjednoczenie jedynie z Bogiem [8] . Nabożeństwo do Matki Łaski Bożej przedstawił w swoim Traktacie [9] św. Ludwik w następujących punktach:

1. Czcić Maryję i szanować ponad wszystkich innych świętych, jako arcydzieło łaski i pierwszą po Jezusie Chrystusie.

2. Rozważać Jej cnoty, przywileje i czyny;

3. Rozmyślać o Jej godności i wielkości;

4. Składać Jej akty miłości, uwielbienia i wdzięczności;

5. Wzywać Ją serdecznie;

6. Ofiarować się Jej i jednoczyć się z Nią;

Modlitwa w Szkaplerzu karmelitańskim powinna opierać się przede wszystkim na rozmyślaniu, bo jak zauważyli wielcy mistycy, tyle jest warte twoje życie, ile warte jest twoje rozmyślanie [10] . Teresa Wielka czy Mała rozumiały, że kluczem do życia duchowego jest modlitwa rozmyślania, z której wypływa wszelkie apostolstwo. Najlepiej odprawione i najbardziej miłe Bogu zawsze jest takie rozmyślanie, które pozostawia za sobą najlepsze skutki. Zatem nie wielkie pragnienia, ale dzieła miłości mają znaczenie w drodze do Nieba.
Prawidłowe więc rozmyślanie stanowi gwarancję wartości i owocności naszego życia, bo ono ogarnia mistyków ogniem Miłości, mogącej przemieniać świat.

Modlitwa w Szkaplerzu ma wyróżniać się przez dziękczynienia, uwielbienia, adoracje, zasłuchanie, żarliwość uczuć, aż po prawdziwe "urzeczenie" serca i kontemplację. Ma to być modlitwa głęboka, która jednak nie przeszkadza uczestniczyć w sprawach doczesnych, ponieważ otwierając serce na miłość Bożą, otwiera je także na miłość do braci. W formacji apostolskiej przydatne są praktyki zewnętrzne nabożeństwa do Najświętszej Dziewicy, które także można znaleźć w Traktacie św. Ludwika:

1. Zapisać się do Jej Bractw i należeć do Jej Stowarzyszeń;

2. Wstąpić do ustanowionych na Jej cześć zakonów;

3. Głosić Jej chwałę;

4. Dawać jałmużnę na Jej cześć, pościć, umartwiać ducha i ciało;

5. Nosić na sobie Jej odznaki, jak szkaplerz, medalik, różaniec;

6. Odmawiać z uwagą pobożnie i w skupieniu litanie, różaniec i koronki;

7. Śpiewać na Jej cześć pieśni pobożne i innych do tego zachęcać;

8. Opieką otaczać Jej Bractwa i przyozdabiać ołtarze.
Modlitwa w szkaplerzu i nabożeństwo do Matki Bożej, mają do-
prowadzić duszę do zupełnego nawrócenia przez zmianę sposobu życia i
mienia, by móc zanurzyć się w oceanie miłości Bożej, czego doświadczyła Błogosławiona Elżbieta:

"O, już nie ujrzy nikt mnie u wybrzeży, bom znikła w Panu, Bóg do mnie należy; W Niezmierzoności dusza ma spoczęła, w bezkresie czasu ze swoimi Trzema".

[1] Acta Apostolicae Sedis 42 (1950), s. 390; por. Głos Karmelu 7-8 (1950), s. 1-2.; por. B. Wanat, Matka Boska Szkaplerzna w Czernej. Studium ikonograficzno-historyczne, Kraków 1988, s. 154;

[2] Jan Paweł II, Novo Millenio Ineunte, Rzym 2001.

[3] Zob. M Zawada, Tren królewskiej szaty, Teologiczne aspekty szkaplerza karmelitańskiego, Kraków 2000, s. 121.

[4] . J. Zieliński, Karmelitańskie doświadczenie Maryi, Kraków 1998 s 31

[5] Zob. Jan Paweł II, Orationis formas.

[6] Bł. Eiżbieta od Trójcy Przenajświętszej, List 294, w: .J Adamska, Bł. Eiibieta od Trójcy Przenajświętszej, Bibliografia - duchowość, Kraków 1987, s. 162.

[7] Zob Św Augustyn, Sermo 208, in Assumpt., nr. 12.

[8] Zob D. Wider, Ideał Karmelu w jego podstawowych wymiarach, Kraków 2000, s.m

[9] LM. Grignon de Montfort, Traktat o prawdziwym nabożeństwie do Najsw.ętszej Mary, Panny, Poznań 1947, s. 105.

[10] Zob. M. Laetitia, Odktywanie modlitwy, Kraków 1993, s. 60.